Renovatie en nieuwbouw stadhuis door Miralles (ná 2000)
In het concept van Enric Miralles wordt de nieuwe hoofdentree van het complex verplaatst naar de achterzijde van het complex. Deze entree komt te liggen aan een nieuw te ontwerpen plein. De achtergevels van de bestaande bebouwing aan de Oude Gracht worden opengebroken en aangevuld met nieuwbouw. De raadzaal zal worden gerealiseerd in het bestaande neo-classicistische deel van het stadhuis.
De manier van renoveren die de Spaanse Enric Miralles (1955-2000) toepast was binnen Nederland niet bekend. Ze kan het best worden beschreven als het afpellen van de vele historische lagen, die in het stadhuis aanwezig zijn. Hierbij gaat Miralles op zoek naar de originele, waardevolle elementen. Door het weghalen van de overbodige toevoegingen werd, volgens Miralles, het overzicht vergroot en ontstond er meer ruimtelijkheid. Miralles heeft in zijn ontwerp voor het stadhuis gekozen voor moderne materialen die contrasteren met de historische bouwlagen. Duidelijk voorbeeld hiervan vormt de sculpturale entreepartij aan de blinde zijgevel van de neorenaissance achtergevel. Ook in het interieur is een duidelijk contrast tussen historische en moderne materialen zichtbaar.
Een belangrijke en ingrijpende wijziging is de toevoeging van een vide die de oorspronkelijke hoek van huis Groot Lichtenberg zichtbaar maakt. Een andere belangrijke ingreep om de historische gelaagdheid van het gebouw duidelijk te maken zijn de houten balken in de raadszaal. Deze tonen de locatie en de structuur van de oorspronkelijke woonhuizen aan het Oudkerkhof. Zowel de vide van huis Groot Lichtenberg als de balken in de raadzaal hebben als doel de bezoeker duidelijk te maken dat er een schijngevel om de oorspronkelijke losse woonhuizen heen is geplaatst.
Dit is echter niet het enige wat Miralles aan de bezoeker duidelijk wil maken. Hij wil ook op kleinere schaal de gelaagdheid van het stadhuis aan de bezoekers tonen. Dit doet hij o.a. door het zichtbaar maken van historische elementen uit verschillende tijdsperiodes. In de centrale hal heeft Miralles dit op verschillende manieren gedaan. Zo zijn in het stucwerk stukken metselwerk van huize Groot Lichtenberg zichtbaar. Er zijn echter alleen al in deze ruimte nog veel meer historische verwijzingen. De historische lagen zijn allemaal uit verschillende perioden en worden op verschillende wijzen zichtbaar gemaakt.
Op de tweede verdieping doet Miralles een opvallende ingreep. Op het B&W-plein gebruikt hij raamelementen uit andere delen van het stadshuis. Miralles heeft waarschijnlijk de elementen op zich bijzonder waardevol gevonden. Miralles hergebruikt deze historische elementen als decoratieve kunstwerken. Hij vindt het samenspel tussen oude en nieuwe materialen van groot belang. Oude elementen hergebruikt hij soms op een vreemde manier.
Omdat Miralles een Spaanse architect was, heeft hij om de Nederlandse regelgeving goed te kunnen toepassen gebruik gemaakt van een Nederlands architectenbureau. Dit was het architectenbureau INBO uit Woudenberg. Toch bleef volgens dhr. Hutschemaekers de eindverantwoording liggen bij Miralles. Op de technische tekeningen van INBO moest hij dan ook zijn goedkeuring geven.
Miralles heeft tijdens de laatste verbouwing het stadhuis als het ware omgedraaid en een nieuwe voorgevel gegeven. Dit werd mogelijk door het afbreken van het gebouw van de burgerzaken aan de Korte Minrebroederstraat hierdoor ontstond ook een nieuw stadhuisplein.
Miralles typeert het plein als een Spaanse piazza. Hij had behoefte om deze ruimte te maken en zag het als een buffer voor het stadhuis. In de bestrating van het stadhuis is het verleden afleesbaar. De troittoirbanden vormen het verlengde van de kavelgrenzen van de woningen aan de Oude Gracht.
Helaas is Miralles door een hersentumor overleden (2000) voordat de renovatie gereed was. Zijn vrouw Benedetta Tagliabue, die ook architect was, heeft zijn werkzaamheden voortgezet. Toen het stadhuis de Rietveldprijs had gewonnen was ik in de gelegenheid haar vragen te stellen over de werkzaamheden van haar man.
